Phương pháp làm bài nghị luận xã hội với từng dạng bài
1. Nghị luận về tư tưởng đạo lí
a. Mở bài
Giới thiệu về tư tưởng đạo lí cần nghị luận (giới thiệu trực tiếp hoặc dẫn dắt dán tiếp qua câu chuyện).
Ví dụ: Nghị luận xã hội về hạnh phúc
- Mở bài trực tiếp: Ai cũng ki vọng cuộc sống của mình sẽ hạnh phúc. Thế nhưng không phải ai cũng hiểu hết ý nghĩa thực sự của hạnh phúc trong cuộc sống của chính mình.
- Mở bài gián tiếp: Có một câu nói: "Hạnh phúc không phải là đích đến mà là một hành trình đi tới đích". Có những người giành cả cuộc đời đi tìm cho mình thứ gọi là hạnh phúc mà đâu biết rằng hạnh phúc tới từ những điều nhỏ nhất trong cuộc sống. Có những người luôn bằng lòng với những thứ hiện tại, người ta coi đó là một loại hạnh phúc. Vậy hạnh phúc thật sự là gì? hạnh phúc đến từ đâu? Chúng ta liệu đã hạnh phúc chưa?
b. Thân bài
-Giải thích tư tưởng đạo lí
- Giải thích nghĩa đen, nghĩa bóng, bám sát nghĩa để giải thích, tránh lan man
- Giải thích các từ ngữ
- Khái quát ý nghĩa chung của tư tưởng đạo lí, trình bày quan điểm, đánh giá của người viết về tư tưởng đạo lí ấy.
- Phân tích chứng minh
- Chỉ ra tính đúng đắn của tư tưởng đạo lí
- Đưa ra những dẫn chứng chứng minh cụ thể để chứng minh tính đúng đắn của tư tưởng đạo lí, bác bỏ những quan điểm sai lệch về tư tưởng đạo lí được bàn luận.
- Nhấn mạnh tầm quan trọng của tư tưởng đạo lí với cuộc sống con người.
- Bình luận, liên hệ
- Phê phán những biểu hiện sai lệch tư tưởng đạo lí, ca ngợi những tấm gương tốt đẹp về tư tưởng đạo lí.
- Dẫn chứng cụ thể
Khi bàn luận vè tư tưởng đạo lí cần lưu ý:
- Người viết bài tự đặt và trả lời các câu hỏi: Tư tưởng đạo lí ấy đã đầy đủ, toàn diện chưa? cần bổ sung thêm điều gì?
- Người viết cần xem xét từ nhiều góc độ, nhiều quan hệ để đánh giá.
- Cần có bản lĩnh, lập trường vững vàng, đưa ra chính kiến, suy nghĩ riêng của bản thân.
- Đưa ra bài học nhận thức và bài học hành động
Bài học phải đưa ra từ chính tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu, phải phù hợp với thực tế, bài học cần chân thành, giản dị.
c. Kết bài
Khái quát giá trị của tư tưởng đạo lí vừa nghị luận.
2. Nghị luận về một hiện tượng xã hội
a. Mở bài:
Giới thiệu hiện tượng xã hội cần nghị luận, bám sát hiện tượng, không lan man.
b. Thân bài
- Giải thích ngắn gọn về hiện tượng đời sống
- Nêu thực trạng của hiện tượng trong đời sống
- Chỉ ra tác động, ảnh hưởng của hiện tượng ấy với cuộc sống của con người. Nêu đánh giá, nhận định về mặt đúng -sai, lợi-hại, lí giải mặt tích cực cũng như hạn chế của sự việc, hiện tượng, bày tỏ thái độ đồng tình hay phê phán.
- Giải thích nguyên nhân dân tới sự việc hiện tượng xã hội cần nghị luận (nguyên nhân chủ quan, nguyên nhân khách quan)
- Đề xuất giải pháp
- Rút ra bào học nhận thức và bài học hành động cho bản thân.
c. Kết bài
Khái quát vấn đề nghị luận.