Tiết 4-5 Văn bản
TRONG LÒNG MẸ
(Trích “Những ngày thơ ấu ”- Nguyên Hồng)
I. Đọc hiểu chú thích:
1. Tác giả.
- Nguyên Hồng: (1918–1982), tên thật là Nguyễn Nguyên Hồng, quê ở Nam Định, có nhiều sáng tác ở các thể loại: tiểu thuyết, kí, thơ, sử thi nhiều tập.
- Trước CMT8, ngòi bút của ông hướng đến những người cùng khổ.
- Sau CMT8, ông tiếp tục bền bỉ sáng tác.
- Ông được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật năm 1996.
2. Tác phẩm
-Đoạn trích viết về tuổi thơ cay đắng của bé Hồng.
- Vị trí: chương IV của tập hồi kí 9 chương Những ngày thơ ấu, đăng báo 1938, in sách 1940.
-Thể loại: Hồi kí
3. Đọc, từ khó
4. Bố cục: 2 phần
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN
1. Hoàn cảnh cậu bé Hồng
- Hồng là kết quả của cuộc hôn nhân không tình yêu.
- 12 tuổi, cha mất vì nghiện hút
- Mẹ cùng túng phải đi tha hương cầu thực chưa về.
- Sống bơ vơ, bị họ hàng ghẻ lạnh.
=> Đáng thương.
2. Cuộc đối thoại giữa người cô và Hồng
Người cô Chú bé Hồng
- Cười hỏi rất kịch: Mày có muốn vào -Toan trả lời có nhưng nhận ra ý nghĩa
Thanh Hóa chơi với mẹ mày không? cay độc, giả dối của cô, cười đáp: Không!
-Giọng vẫn ngọt: Sao lại không vào?... -Im lặng, cúi đầu, khóe mắt cay cay
-Vỗ vai, cười nói: mày dại quá… -Nước mắt ròng ròng, cười dài trong tiếng. vào thăm em bé chứ. khóc: Sao cô biết mợ con có con?
-Vẫn tươi cười kể chuyện -Cổ nghẹn ứ khóc không ra tiếng
-Đổi giọng, vỗ vai, giọng nghiêm -Im lặng
nghị, tỏ vẻ ngậm ngùi
->Độc ác, nhẫn tâm, giả dối, ->Thương mẹ. đau đớn, phẫn uất, căm tức
thâm hiểm những cổ tục phong kiến
=> Là cuộc chiến không cân sức, là đòn roi tinh thần tra tấn Hồng nhưng cậu bé đầy bản lĩnh, hiểu được mục đích cuộc đối thoại nên tình yêu thương mãnh liệt dành cho mẹ không thay đổi.
3. Cuộc gặp gỡ bất ngờ với mẹ
a, Hoàn cảnh
- Không hẹn trước
- Cha mất một năm
- Sau cuộc trò chuyện với người cô
- Nghe tin mẹ có em bé....
b, Cảm xúc của Hồng
- Trước đó: Hồng trả lời cô: cuối năm thế nào mợ cháu cũng về
- Thoáng thấy bóng mẹ: chạy đuổi theo, bối rối gọi, sợ nhầm lẫn chúng bạn cười
- Trèo lên xe, ríu cả chân, òa lên khóc nức nở
- Thấy những cảm giác ấm áp mơn man khắp da thịt
=> Khát khao được gặp mẹ mãnh liệt, giải tỏa tâm lí, cảm xúc vỡ òa.
c, Hình ảnh người mẹ
- Gương mặt tươi sáng
- Không còm cõi, xơ xác như cô nói
- Khuôn miệng xinh xắn
- Thơm tho lạ thường
- Mẹ vuốt ve: thấy êm dịu vô cùng...
->Cảm nhận bằng nhiều giác quan, bằng khao khát và tình yêu.
- Chính mẹ làm Hồng không mảy may suy nghĩ đến lời cô nói nữa
=> Tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt
III. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật
- Tạo dựng được mạch truyện, mạch cảm xúc trong đoạn trích tự nhiên, chân thực.
- Kết hợp lời văn kể chuyện với miêu tả, biểu cảm tạo nên những rung động trong lòng độc giả.
- Khắc họa hình tượng nhân vật bé Hồng với lời nói, hành động, tâm trạng sinh động, chân thật.
2. Nội dung
- Nỗi buồn tủi, cay đắng của Hồng khi phải xa mẹ, chịu sự khắc nghiệt của họ hàng.
- Tình mẫu tử thiêng liêng, không gì có thể chà đạp
3. Ý nghĩa văn bản
Tình mẫu tử là mạch nguồn tình cảm không bao giờ vơi trong tâm hồn con người.